digitale transformatie ProRail: op het spoor van

Achter het drukbereden Nederlandse spoor ligt een wereld van technologie, processen en mensen die dag en nacht zorgen voor een veilige, betrouwbare infrastructuur. Arjen Boersma stond daar de afgelopen achttien jaar middenin. In verschillende rollen bouwde hij aan een stabiele basis voor digitale vernieuwing. Nu hij op 31 december bij ProRail vertrekt, blikt hij terug op de ontwikkeling van de IT, de waarde van stabiele groei en de samenwerking met partners. 

“Toen ik in 2008 bij ProRail kwam, moest de IT-organisatie nog deels worden neergezet en opgebouwd. De IT was versnipperd, de onderdelen waren verspreid over meerdere afdelingen. Er was meer samenhang nodig en de performance moest beter. Vooral in het mission critical-deel: de dienstverlening richting vervoerders. Dat was uitdagend. Uiteindelijk is er een professioneel IT-bedrijf ontstaan, met een beschikbaarheid van 99,998 procent.” 

In de jaren daarna zijn er grote stappen gezet. Arjen: “Na de centralisatieslag hebben we de agile-transitie vormgegeven en de dienstverlening ingericht naar de twee grote ketens van ProRail: de logistieke keten en de assetketen. De eerste gaat over de treinenloop: van planning en uitvoering tot incidentafhandeling”, licht Arjen toe. “En de assetketen gaat om alles wat nodig is voor het ontwerpen, bouwen en onderhouden van het spoor. Een data-intensieve keten met veel in- en externe stakeholders, van ingenieursbureaus tot spooraannemers.

Daarnaast is er het onderdeel dat gaat over de infrastructuur en operatie. “Wat veel mensen niet weten, is dat ProRail de derde telecom- en glasvezelprovider van Nederland is, specifiek voor het spoor. Dit faciliteert onder andere het treinbeveiligingssysteem, de telefonie tussen het rijdend personeel en de verkeersleiding, en regelt alle connectiviteit naar de reisinformatie op de borden. Langs het hele spoor ligt glasvezel, met uitlassen naar wissels, seinen, tunnels en brugbedieningen. De communicatie verloopt via platformen die natuurlijk 24/7 beschikbaar moeten zijn. Een storing die niet binnen een kwartier is opgelost, verstoort de hele treinenloop.” 

Ook kantoorautomatisering is cruciaal voor de performance van ProRail, vertelt Arjen. “Vijftien jaar geleden was de beschikbaarheid niet oké. Als je je laptop aanzette, kon je koffie gaan drinken en wachten tot hij was opgestart.” De omslag kwam met het herontwerp van de omgeving. “Ik herinner me dat iemand van Conclusion uittekende hoe de kantooromgeving eruit moest komen te zien. Zo hebben we het geïmplementeerd en daarna schoot de performance omhoog.”

De Microsoft-omgeving verhuisde naar de cloud, met extra aandacht voor cybersecurity. “Omdat we een vitale infrastructuur beheren, heeft de veiligheid van onze systemen topprioriteit. Incidenten beginnen vaak bij gebruikers, dus moet de kantooromgeving fungeren als ‘first line of defense’. Dat is goed neergezet”, vertelt Arjen. Ook werd afscheid genomen van maatwerk: “Voorheen hadden we veel maatwerkapplicaties. Een Windows-update doorvoeren duurde soms een jaar. Nu gaat dat in een dag.”

Deze lijn, ‘geen maatwerk tenzij’, werd doorgetrokken naar de IT-platformen. “Ook hier zijn we teruggegaan naar standaard, zodat applicaties op generieke platformen draaien. Dat vereenvoudigt het beheer en verbetert de performance. Belangrijk, want deze platformen raken het mission critical-deel van onze IT.” Tegelijk werd de servicedesk verder geprofessionaliseerd. “We hebben een full-skilled servicedesk neergezet, 24/7 bemand door externe medewerkers van Conclusion. Ze kennen de organisatie en begrijpen de urgentie van meldingen. Het voelt alsof je met interne collega’s werkt.”

“Zonder IT rijdt er geen trein”, zegt Arjen. “Maar ook al is de beschikbaarheid hoger dan ooit, je bent zo goed als je laatste grote verstoring. Mijn voorganger zei: ‘De operationele beschikbaarheid is de kurk waarop je drijft. Als die niet in orde is, krijg je niet de kans om te vernieuwen.’”

Zijn opvolger krijgt te maken met heel nieuwe uitdagingen, zegt Arjen. “We hebben een digitaliseringsvisie ontwikkeld. Hierin staat technologische vernieuwing centraal, van datagedreven onderhoud, digitale beveiligingssystemen tot realtime verdelen en besturen. De roadmaps hiervoor zijn klaar, dus mijn opvolger kan een vliegende start maken.”  

Zo kan ProRail veel meer profiteren van datagedreven werken, zegt Arjen. “Met AI kun je veel processen verder automatiseren, vooral informatie-intensieve, sequentiële en repeterende processen. Terwijl er in de in- en externe uitvoering kansen liggen voor standaardisatie. Er zijn steeds betere tools die processen efficiënter kunnen maken. Daarvoor moet de dataketen sterk zijn en de governance goed zijn ingeregeld”, zegt Arjen. “Hier is zeker nog werk te doen.” 

Het spoor wordt steeds meer een metronetwerk. Meer treinen op bestaande tracés laten rijden vraagt om doordachte en creatieve oplossingen. Arjen: “Daarom wil je als IT-organisatie werken met partners die adaptief zijn en snel kunnen inspelen op veranderingen.”  

“Dat we al vijftien jaar met Conclusion werken, onder steeds veranderende omstandigheden, maakt de samenwerking voor mij different”, zegt Arjen. “Er is echt wel eens een dipje geweest. Maar als je elkaar kunt aanspreken en er vervolgens goed uitkomt, dan kun je spreken van een partnership. Voor mij is dat geen loze term, maar iets dat je samen invult.” 

© Foto 1: ProRail | Gerrit Serne
© Foto 2: ProRail | Vincent Basler